Çocukların yetenekleri nasıl keşfedilir? İnsanları çeşitli şekillerde gruplandırmak mümkündür. Yaşa, mesleğe, cinsiyete, hobilere göre vs. Gruplandırmalardan biri de yeteneğini keşfedenler/yeteneği keşfedilenler ile yeteneklerinden habersiz yaşayıp gidenler şeklinde olabilir. Bu gruplandırmaya göre yeteneksiz insan yoktur, yeteneğini bilmeyen, kullanmayan insan vardır. Yani özünde herkes birtakım yetenekler ile kutsanarak dünyaya getirilmiştir. Yetenek, bazı işleri hiç zorlanmadan, üstelik çok severek yapabilmek anlamına geldiğinden keşfedilmeleri ve hayatın bu yönde geliştirilmesi halinde insana mutluluk ve tatmin duygularının tam olarak karşılandığı bir ömür sürme fırsatı da tanınmış olur. Ağaç yaşken eğilir misali bu keşfin çocukluk döneminde yapılması da ayrı bir önem taşır. Çünkü yeteneklerin sadece hobi mahiyetinde kalmaması, meslek haline getirilebilmeleri için erkenden işlenmeye ve uzun yıllar boyunca geliştirilmeye ihtiyaçları vardır. Bu konuda hem anne babalara, hem de okullardaki eğitimcilere çok iş düşmektedir. Çocuklar basmakalıp bir anlayışla ve tek tip bir yaklaşımla büyütülmemeli. Her çocuğun farklı bir yeteneği olduğu sorgusuz sualsiz kabul edilmeli ve her birine o gözle bakılmalı. Uzmanlar hepimizin bir ya da birkaç alanda yetenek olarak değerlendirilecek kadar yüksek potansiyelle doğduğumuzu söylüyorlar. Yani çoğunluğumuz hiçbir yeteneğimizi keşfedemeden bu dünyadan göçüp gidiyoruz. Oldukça üzücü. Bu durumu değiştirmek için bilinçli olmak ve çocuklar büyümeden onlardaki cevheri ortaya çıkarabilmek lazım. Çocukların hangi alanda/alanlarda yetenekli olduklarını anlamanın tek yolu onları gerçekten ayırt edici bir bakışla gözlemlemektir. Bu süreçte bazı çıkmazlara sürüklenmek de söz konusu olabilmektedir. Anne babaların içine düştüğü en büyük çıkmaz, kendi yapamadıklarını çocuklarına yaptırma hevesidir ki, bu çoğu zaman müziği hiç sevmeyen bir çocuğun çeşitli enstrüman kurslarında zaman kaybetmesine veya spordan hiç hoşlanmayanın sporla uğraşmaya zorlanmasına yol açabilmektedir. Zorla güzellik olmaz. Bu tür zorlamalar çocukların zihinsel ve ruhsal olarak kendilerini baskı altında hissetmelerine neden olduğundan özgüven kaybıyla sonuçlanabilmektedir. Çocuğun yeteneklerini keşfetmek ve geliştirmek için; kişisel özellikleri iyi değerlendirilmeli ve çocuk olduğu gibi kabul edilmeli, neye/nelere doğal bir ilgisinin ve sevgisinin olduğu gözlemlenmeli, ilgi duyduğu alanlar hakkında bilgi edinilmeli ve onunla bu yönde paylaşımlarda bulunulmalı, çocuğun kendini yetenekleriyle tanımasına, kendini keşfetmesine yardım edilmeli, motivasyon desteği verilmeli, başarıları büyük küçük demeden takdir edilmeli ve “başarıyorum” duygusunun içinde yerleşmesine katkı sağlanmalı, ilgi duymadığı hiçbir konuda zorlanmamalı, her şeyi yapabileceği yönünde kendisine gerçekçi olmayan mesajlar verilmemeli, çocuğun ilgi duyduğu alanlara yönelik araştırma ve uygulama talepleri hemen ele alınmalı ve en kaliteli şekilde yerine getirilmelidir. Yeteneğin ne yönde olduğunu anlamak için çocuk öncelikle pek çok alanda çeşitli ortamlara sokulmalı ve sonrasında onun yönelimlerine göre daha ileri düzeyde katkı sağlayarak, sevdiği alanda ilerlemesine izin verilmelidir. Bu amaçla çeşitli projelerde, sanatsal veya spor faaliyetlerinde, yaratıcı çalışmalarda yer almasına ön ayak olunabilir. Ortam sunmak konusunda anne babaların duyarlı ve aktif olması gerekir. Dikkat edilmesi gereken tek şey asla zorlayıcı bir tavır içinde olmamaktır. Basit düzeyde benimsenecek en akıllıca yaklaşım ise “evi karıştırıyor, çok dağınık” yakınmalarını bir kenara bırakıp çocuğun neler yaptığına odaklanılmalı ve eline mümkün olduğunca çok malzeme verilerek neler ürettiğine bakılmalıdır. Mümkünse çocuğa evin içinde istediği gibi özgürce hareket edebileceği, eşyalarını her seferinde toplamak zorunda kalmayacağı özel bir alan yaratılmalıdır. Mini atölye gibi. Bu ebeveynlerin de dağınıklık sıkıntısını gidereceğinden çocuğun üretkenliğini artırır. Yeteneklerin keşfinde büyük rol oynayan anne babalara verebileceğimiz en değerli önerilerden biri ise mükemmeliyetçi yaklaşımlardan uzak durmalarıdır. Çocukların yeteneklerinin zamanında keşfedilmesi ve en verimli şekilde geliştirilmesi dileğiyle…
İnsan zekâsı ve yetenekleri nasıl anlaşılır?
Dilsel veya Sözel Zekâ (Hitabet ve Yazı Yeteneği)
Dilsel veya sözel yetenekli çocuklar şu şekilde anlaşılır:
• Kelime oyunlarını sever.
• Hikâye, masal, fıkra dinlemek ve anlatmaktan hoşlanır.
• Sözel olarak kendini ustaca ifade edip iletişim kurar.
• Yaşına göre oldukça iyi kelime hazinesi vardır.
• Söylenenleri ve dinlediklerini unutmaz, iyi bir hafızası vardır.
• Okuma yazmaya ve kitaplara ilgi duyar.
Dilsel veya sözel yeteneğe sahip çocuklar için şu çalışmalar yapılmalıdır:
• Günlük yazmaya teşvik edin.
• Düşündüklerini yazıya dökmesine yardım edin.
• Bir dergi ya da gazeteye abone olmasını sağlayın.
• Mutlaka gittiği yerler hakkında yazmasını destekleyin.
• Gezilerde mutlaka kart yazıp göndersin.
• Dersle ilgili sorular hazırlasın.
• Anlattıklarını eleştirmeden dinleyin, düzeltmeleri sözü bittikten sonra yapın.
• Hikâye, fıkra, masal, film anlatmasına fırsat tanıyın, iyi bir dinleyici olun.
• En az haftada bir gün, uygun bir saati okuma saati olarak belirleyin.
• Hikâye tamamlamalar, yeni öğrenilmiş sözcüklerle cümle kurma oyunları oynatın.
Matematiksel Zekâ (Muhasebe Yeteneği)
Matematiksel zekâlı ve yetenekli çocuklar şu şekilde anlaşılır:
• Beyni zorlayıcı yap-bozları (puzzle) sever.
• Strateji oyunlarını sever.
• Nesnelerin nasıl çalıştığını merak eder, sorular sorar.
• Nesneleri birebir eşler.
• Hızlı bir şekilde zihinsel hesaplamalar yapar.
• Matematiksel aktiviteleri sever.
• Yüksek düşünme becerileri kullanır.
• Neden-sonuç ilişkisi kurar.
Matematiksel zekâya sahip çocuklar için şu çalışmalar yapılmalıdır:
• Pratik yaptırın.
• Güncel yaşamla eşleştirmeler yaptırın.
• Problem hazırlatın.
• İlişkilendirmeler yaptırın.
• Sayılara dayalı oyunlar oynatın.
• İki nesne arasındaki ilişkiyi buldurun.
• Tahminde bulundurun.
• Beyin fırtınası yaptırın.
• Olayları sıraya koydurun.
• Grafik hazırlatın.
• Soru bankası oluşturtun.
• Bütçe hazırlatın.
• Cevaplara soru oluşturtun.
Görsel Zekâ (Resim Yeteneği)
Görsel zekâlı ve yetenekli çocuklar şu şekilde anlaşılır:
• Dizi oluşturan yap-bozları ve bulmacaları sever.
• Kâğıt üzerinde karalamalar yapar.
• Şemalarla anlatmayı sever.
• Okurken kitapların yazılarından çok resimlerine odaklanır.
• Görsel sunuşları sever.
• Sanat çalışmalarından çok keyif alır.
• Arkadaşlarına göre daha çok hayal kurar.
• Hayalindeki resimleri çok güzel anlatır.
• Tablo, harita, diyagramları kolaylıkla okur.
• Adresleri mükemmel tarif eder, kolaylıkla bulur.
Görsel zekâya sahip çocuklar için şu çalışmalar yapılmalıdır:
• Boyama ve resimler yapabileceği ortam hazırlayın.
• Resim, heykel, seramik sergilerine gitmesine imkân sağlayın.
• Kamera ve fotoğraf makinesi kullandırın.
• Hayal kurmasını sağlayın.
• Artık maddeleri biriktirip, yeni ürünler yaptırın.
• Yolculuklarda ve derslerde harita kullanmasını sağlayın.
• Adres bulmak için kroki çizmesini isteyin.
• Motif yapma, işleme, boyama yapma ortamı oluşturun.
• Konunun resmini yaptırın.
• İki boyutlu ve üç boyutlu çizmesini isteyin.
• Resim anlattırın.
Bedensel Zekâ (Spor Yeteneği)
Bedensel zekâlı ve yetenekli çocuklar şu şekilde anlaşılır:
• Uzun zaman yerinde oturamaz. Oturmak zorunda kalırsa elleri, ayakları, saçları ile oynar.
• Nesneleri parçalayıp bütünleştirmeyi sever.
• Yeni ve tanımadığı nesnelere mutlaka dokunur.
• Koşmayı, atlamayı, tırmanmayı, güreşmeyi sever.
• Kendini teatral olarak ifade eder.
• Parmak boya, hamur, çamur ve su ile oynamayı sever.
• Bir veya daha çok sporla uğraşır.
Bedensel zekâya sahip çocuklar için şu çalışmalar yapılmalıdır:
• Boya ve hamur çalışmalarını destekleyin.
• Anlatımlarını jest, mimik ve beden dilini kullanarak ifade edebilecekleri ortamlar oluşturun.
• Bedenlerini kullanabilecekleri sessiz sinema türündeki oyunlar oynatın.
• Spor ve dansa yönlendirin.
Ritmik Zekâ (Müzik Yeteneği)
Ritmik zekâlı ve yetenekli çocuklar şu şekilde anlaşılır:
• Ritmik olarak konuşur veya ritmik hareket eder.
• Çevresindeki seslere karşı çok duyarlıdır.
• Müziğe eşlik eder.
• Çalışırken tempo tutar.
• Melodileri kolayca hatırlar.
• Nota bilmese de sesleri tanır.
• Öğrendiği şarkıları usulüne uygun seslendirir.
• Enstrüman çalar. Koroda çalışmaya heveslidir.
Ritmik zekâya sahip çocuklar için şu çalışmalar yapılmalıdır:
• Müziksel ritmik etkinliklerden yararlanın.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder